Archieven

Terugblik

VERGEVEN

VER GEEF

Ver – moet het van ver komen? Zo ja, waar vandaan?
Geven – wat geef je en waar vandaan? Is dit fysiek of emotioneel of beide?
Geef je alleen of krijg je ook iets terug?
Wanneer is iets vergeven? Als ik zeg: ik vergeef je of ik heb je vergeven?
Hoe vergeef je eigenlijk?
Wanneer kan je iemand vergeven. Zijn er voorwaarden aan verbonden? Zo ja, welke?
Moeten beide personen hiervoor openstaan of alleen degene die het vergeven wil?
Wat gebeurd er fysiek, emotioneel of energetisch met jou als je iemand vergeeft?
Wat gebeurd er fysiek, emotioneel of energetisch met degene die je vergeeft?
Kan je iemand vergeven die al gestorven is?
Wat gebeurd er dan met de overledene?
Wat gebeurd er dan met de familielijn of rode draad in de familie?
Is vergeven in deze periode belangrijk en waarom?
Kan je een maatschappij of situatie vergeven?
Wat gebeurd er met je fysiek, emotioneel of energetisch als je iemand niet kan vergeven?
Kan je dan weer verder groeien of houdt het je vast op een lagere frequentie?
Welke chakra hoort bij vergeven?
Hoe vergeef ik mezelf?
Wat als iemand leukig of apartig is, maar een hart van goud heeft, dus dat neem je voor lief. Is dit ook een vorm van vergeven?

Terugblik vrijdag j.l. 31 januari ‘25.

Bovenstaande was de tekst waarmee Nel de opening verzorgd heb van de filosofische tafel van j.l. vrijdagavond. Heel eerlijk gezegd zag ik dat thema niet zo zitten, maar blijkbaar dachten velen daar anders over, want niet eerder was de tafel zo bezet dan deze keer. We waren met 14, en mijn indruk was dat het een uitermate geslaagd samenzijn voor iedereen is geweest.

Het thema leidde tot serieuze verdieping, veel zijwegen werden genoemd en diverse emoties besproken. Wat mij betreft een súper geslaagde filosofische tafel, een tafel zoals wij die bedoelen, Simoon en ik.

Nel, hierbij onze dank voor jouw inzet; het ingebrachte thema én de voorbereiding die je heb getroffen! Ook dank aan Jana die met zo’n heerlijke brownie aan kwam! Maar danken wil ik ook alle aanwezigen die met actieve inzet deze avond zo succesvol hebben gemaakt.

Graag zien we jullie allen volgende maand weer terug.

Ooh, nog effe dit; als er nóg iemand is die een specifiek thema behandeld zou willen zien; laat ons dat weten en wie weet of we gaan er op in.

Groet van mijn

Vooraankondiging voordracht over sociale driegeleding

Eerder heb ik al aangekondigd opnieuw bezig te zijn iemand te vinden die over de soc. 3 – geleding wil komen vertellen. Ik heb diegene gevonden en wil je vragen onderstaande te lezen. Deze man moet van Drenthe komen, maakt dus veel kilometers en tijd vrij om hier te komen en daarom moet ik zeker zijn van voldoende aanmeldingen, anders kan ik dit niet organiseren. Het plan is hiervoor een vrijdagavond in februari te nemen. Als deze tekst je aanspreekt; laat me zo spoedig mogelijk weten dat je erbij bent en zo mogelijk met hoevelen. Wéés er dan ook en we gaan er een gewéldig inspirerend samenzijn van maken.
Weet dat ík er razendenthousiast over ben, over wat ik hem heb horen vertellen. Ik vind dat je deze voordracht niet mag missen, maar natuurlijk is dat maar een persoonlijke mening, mijnes.

Niek

Vanuit de door Rudolf Steiner gegeven sociale inzichten (“actueler dan ooit”) heeft Wouter Kamphuis, afkomstig uit de stad en zonder geld, vanaf 2004 een biologisch-dynamische boerderij opgezet: ‘t Leeuweriksveld bij Emmen. Vanuit die goed lopende boerderij ontplooien hij en zijn vrouw Kathinka nog tal van andere initiatieven. Stichting Mensen voor de Aarde bijvoorbeeld, is door hen opgericht met het doel om écht goede voorwaarden te scheppen voor de landbouw, namelijk door zoveel mogelijk grond aan het handelsverkeer te onttrekken. Er zijn nu vier projecten aangesloten, het vijfde is in wording. Als de aanschafkosten van de gronden eenmaal afbetaald zijn, ontstaat steeds meer vrij kapitaal, dat gebruikt wordt om weer nieuwe gronden vrij te kopen.

Wouter houdt zich al zijn hele volwassen leven intensief bezig met de antroposofische sociale wetenschap. In zijn ogen is dat de belangrijkste wetenschap die er bestaat: zij biedt namelijk de ware oplossingen voor de crisis waar de mensheid zich momenteel in bevindt – en ze is daarin uniek. Wouter vertelt over zijn inzichten en ervaringen.

EEN UITGEBREIDE BESCHRIJVING:

Vanuit de door Rudolf Steiner gegeven sociale inzichten (“actueler dan ooit”) heeft Wouter Kamphuis, afkomstig uit de stad en zonder geld, vanaf 2004 een biologisch-dynamische boerderij opgezet: ‘t Leeuweriksveld bij Emmen. Vanuit die goed lopende boerderij ontplooien hij en zijn vrouw Kathinka nog tal van andere initiatieven. Stichting Mensen voor de Aarde bijvoorbeeld, is door hen opgericht met het doel om écht goede voorwaarden te scheppen voor de landbouw, namelijk door zoveel mogelijk grond aan het handelsverkeer te onttrekken. Er zijn nu vier projecten aangesloten, het vijfde is in wording. Als de aanschafkosten van de gronden eenmaal afbetaald zijn, ontstaat steeds meer vrij kapitaal, dat gebruikt wordt om weer nieuwe gronden vrij te kopen.

Landbouw en sociale driegeleding: grond is geen handelswaar (uitwerking van een voordracht, gehouden 7 november 2023 in de Harmonie in Bergen)

Als we willen dat de landbouw als geheel weer gezond wordt, moeten we de handel in grond volledig afschaffen.

Hoe kun je je een samenleving voorstellen waarin grond geen koopwaar meer is?

En wat kun je binnen de bestaande, in dit opzicht foute wetten doen om dit ideaal toch zoveel mogelijk te benaderen?

Deze hele voordracht kan ik meteen aan het begin al samenvatten in twee zinnen:

“In de economie horen uitsluitend goederen en diensten thuis, die door menselijke inspanning tot stand zijn gebracht en die in behoeften van andere mensen voorzien. Als mensen zijn we tegenwoordig allemaal medeverantwoordelijk om zoveel mogelijk in deze richting te werken.”

Ik wil graag beginnen met een beeld te schetsen van de Nederlandse landbouw in de toekomst, zoals ik die voor me zie. Ik stel me voor dat er – in plaats van de huidige 50.000 – in ons land weer 400.000 boeren komen, het aantal dat er ook in 1950 was. Véél meer boeren dus, die bovendien nog geholpen worden door veel andere mensen die bijvoorbeeld naast hun baantje achter een computerscherm halve dagen in de landbouw werken. Ik stel me daarbij voor dat met ál het werk in de landbouw, per uur plusminus het gemiddelde Nederlandse inkomen verdiend wordt (anno 2023 is dat €45,-/uur).

Naast de toepassing van veel goede en slimme techniek in de landbouw zal er ook weer veel handwerk gedaan worden, zonder lawaai en stank en met de mogelijkheid dat mensen goede gesprekken voeren tijdens het werk. Ook stel ik me voor dat er weer veel met paarden gewerkt wordt in de landbouw.

De ‘groene woestijn’ waar grote delen van het platteland nu in veranderd zijn, wordtgeleidelijk omgevormd tot een prachtig landschap waarin boeren de natuur veredeld hebben tot een hoger niveau dan zij op eigen kracht, zonder de mens zou kunnen bereiken. Een landschap met veel ruimte voor bos, houtwallen, waterpartijen, met een grote rijkdom en diversiteit aan kruiden en bloemen en eveneens aan wild dierlijk leven. In elke streek, zelfs op elke boerderij wordt een eigen uniek karakter ontwikkeld en steeds verder versterkt. Álle natuur zal verweven zijn met landbouw. De landbouw werkt alleen met dierlijke mest en met compost; kunstmest wordt niet meer aangewend; menselijke mest kan hoogstens via het bos en de houtwallen weer in de kringloop gebracht worden. Overal zijn de kringlopen tussen vee en akkers op lokaal niveau verregaand gesloten.

De landbouw zullen we geleidelijk (weer) gaan beleven als een door en door spirituele activiteit. De koe wordt door de mensen hoog gewaardeerd als het belangrijkste landbouwhuisdier. Ze wordt alleen met ruwvoer gevoed. Chemisch-synthetische bestrijdingsmiddelen worden niet meer gebruikt. De biodynamische preparaten worden algemeen intensief toegepast, zijn uitgebreid verder ontwikkeld en nog steeds voortdurend verder in ontwikkeling. Hybride-en GMO-zaadgoed wordt niet meer gebruikt, boeren werken met zaadvaste rassen die door boeren zelf of in nauwe samenwerking met hen veredeld en vermeerderd worden. De lichtwortel wordt op grote schaal geteeld en is een normaal basisvoedingsmiddel geworden. Er is een intensieve samenwerking van het onderwijs met de landbouw, alle kinderen genieten een substantieel deel van hun onderwijs op de boerderij en in de met de landbouw verbonden natuur. Ook is er een intensieve en vruchtbare samenwerking van de gezondheidszorg met de landbouw. De landbouw is de basis van een hele nieuwe cultuur geworden!

Is dit alles niet een volslagen utopie? Onhaalbaar en onbetaalbaar?

Zoals wel vaker, geldt ook in dit geval: de werkelijkheid is precies tegengesteld aan wat we nu in het algemeen gewend zijn te denken. Niet het visioen dat ik net geschetst heb is de utopie; de echte utopie is de gangbare landbouw zoals die nu nog overal om ons heen bedreven wordt. Weliswaar vormt die nu de “harde realiteit”. Maar tegelijk is zij gebaseerd op volkomen utopische waanideeën en absoluut onhoudbaar naar de toekomst toe. Die waanideeën zijn bv.:

– dat we landbouw kunnen bedrijven alsof het een willekeurige industrietak betreft, met een boel, grotendeels dode, grondstoffen die van ver weg aangevoerd kunnen worden; een dood, mechanisch productieproces waarin de technische mogelijkheden alles bepalen en dat naar believen aangepast kan worden aan de marktvraag van het moment; met een heleboel producten, waarvan de levenskracht echter twijfelachtig is, die ook weer over de hele wereld afgezet kunnen worden;

– dat onze samenleving de landbouw, en daarmee een belangrijk deel van de zorg voor de aarde, de planten, de dieren en alle mensen over kan laten aan een steeds kleiner wordend groepje boeren dat met steeds groter en zwaarder materieel steeds grotere oppervlaktes bewerkt en steeds grotere aantallen dieren houdt;

– dat voedsel in wezen alleen een verzameling stofjes is, en levenskrachten, bezieling en begeestering er niet toe doen in de landbouw en in de voeding;

– dat we aarde, planten, dieren en medemensen straffeloos kunnen en mogen gebruiken zoals ons ont-aarde intellect het ons ingeeft;

– dat boeren, consumenten en handelaren in landbouwproducten niet volledig zélf verantwoordelijk zijn voor hun doen en laten, maar dat de overheid verantwoordelijk is voor een goede volksgezondheid, milieukwaliteit en natuur.

– dat het mogelijk is om grond te kopen en te verkopen; om mensen voor 8 uur per dag te kopen en te verkopen; om bedrijven te kopen en te verkopen.

Op deze en soortgelijke ideeën is de ‘normale’ tegenwoordige landbouw gebaseerd. Onze hele cultuur is er nu op gebaseerd!

Het laatste waanidee dat ik noemde, de handel in grond, arbeid en bedrijven, brengt ons meteen bij wat mijns inziens de eerste en belangrijkste voorwaarde is om het mooie visioen van de landbouw van de toekomst dat ik voor u schetste, te realiseren. (Ik baseer me hierbij op het sociaalwetenschappelijke werk van Rudolf Steiner.) Die voorwaarde luidt: vernieuwing van het eigendomsrecht. Uiteindelijk hangen namelijk alle grote en ernstige problemen in de verhouding tussen mensen onderling en tussen mens en natuur waar we momenteel wereldwijd mee kampen, samen met het eigendomsrecht. Het eigendomsrecht is het fundament van ons hele rechtssysteem; dat fundament is onbruikbaar geworden en is dringend aan vernieuwing toe. Waar we naartoe moeten is dat het eigendom van alle productiemiddelen tijdelijk wordt. Om het voorbeeld van een boer te nemen: een boer is in de toekomst alleen nog eigenaar van zijn boerderij omdat en voor zolang hij het werk doet, en de zorg en verantwoordelijkheid voor de boerderij draagt. Op het moment dat hij dat, om welke reden dan ook, niet meer doet, is hij eigenaar af. Ditzelfde geldt voor het eigendom van alle andere bedrijven. Daarmee wordt bereikt dat bedrijven niet meer te koop zijn voor geld; de enige reden waardoor iemand in de toekomst een bedrijf in eigendom kan krijgen, is dat hij of zij beschikt over de juiste, daarvoor benodigde capaciteiten (kennis en kunde, overzicht, wilskracht, toewijding, communicatieve vaardigheden etc).

Nu kom ik even weer terug op het zinnetje dat ik aan het begin van mijn voordracht noemde: “In de economie horen uitsluitend goederen en diensten thuis, die door menselijke inspanning tot stand zijn gebracht en die in behoeften van andere mensen voorzien.” Dit is m.i. een heelbelangrijke stelling, zo belangrijk dat het belang ervan niet overschat kan worden. Deze zin beschrijft hoe de economie weer echt op de mens gebaseerd kan worden, en hij geeft aan hoe we een echt rechtvaardige samenleving kunnen opbouwen. Want we kunnen alleen tot juiste, eerlijke prijzen komen als er een gezonde wederkerigheid in de economie heerst, waarbij alleen werkelijke prestaties die in werkelijke behoeften voorzien, ten opzichte van elkaar in geld gewaardeerd worden. Een rechtvaardige samenleving is per definitie onmogelijk, zolang er in de economie arbeidsloos inkomen “verdiend” kan worden, op wat voor manier dan ook. En juist dat laatste gebeurt nu op grote schaal, meer dan ooit eerder in de geschiedenis; het verouderde eigendomsrecht legaliseert dit en nodigt er toe uit. Was het aandeel van de financiële sector in het totaal van de economie in 1980 nog 33 procent, in 2018 was dat gegroeid tot 80 procent en sindsdien groeit het snel verder. In een gezonde samenleving daalt dat aandeel naar 0%. Er kan dan geen geld meer verdiend worden met handel in geld, in aandelen, staatsobligaties, grond en onroerend goed, hypotheken of enig ander financieel “product”.

Hoe krijgen we dat voor elkaar? Inderdaad: door wettelijk vast te leggen dat alle eigendom van productiemiddelen principieel tijdelijk is. (Het eigendomsrecht met betrekking tot consumptiegoederen levert geen problemen op en kan blijven zoals het is.)

Voor de landbouw zal het tijdelijk eigendom in de praktijk het volgende betekenen:

1. De financiële waarde van grond als zodanig is nul euro.

2. Er zal géén pacht en géén hypotheekrente meer bestaan.

3. De overdracht van een boerderij van een oude naar een nieuwe eigenaar is altijd een schenking.

4. De oudedagsvoorziening voor de stoppende boer wordt betaald uit de algemene middelen van de economie (niet de staat), en is dus op geen enkele wijze direct afhankelijk van zijn voormalige boerderij.

5. Voor het gebruik van zijn boerderij betaalt een boer grondrente aan de samenleving. De hoogte van de grondrente wordt bepaald door enerzijds de kwaliteit van de grond ter plaatse en anderzijds de capaciteiten van de boer.

6. Betaalde grondrente is, juridisch gezien, van niemand, aangezien grond door niemand gemaakt is. Deze gelden vloeien als onvoorwaardelijk vrij schenkgeld naar onderwijs, gezondheidszorg, wetenschap, kunst of religie.

7. Een stoppende boer heeft het recht om zelf zijn opvolger aan te wijzen, al of niet uit zijn eigen familie.

Over naar de realiteit waar we nu allemaal dagelijks in leven. Wat kun je zelf doen met deze ideeën? Kun je, ondanks de schadelijke ontwikkeling van zeer sterke groei van de financiële sector die ik net schetste, iets doen om aan de gezonde samenlevingsstructuur van de toekomst te werken?

Het eerste en belangrijkste, wat iedereen kan doen, is en blijft volgens mij de serieuze studie van de sociale wetmatigheden volgens de geesteswetenschap van Rudolf Steiner*. Dit het liefst in groepen. Alles wat op het fysieke plan gerealiseerd wordt, is altijd eerst in de geest voorbereid. Aan die voorbereiding meewerken, kunnen we allemaal en dat schept veel voldoening.

Op het praktische vlak zijn de mogelijkheden vooralsnog sterk beperkt: wetten verander je niet zomaar en er lijkt op dit moment geen enkel zicht op een meerderheid vóór invoering van tijdelijk eigendom van grond en bedrijven.

Wat wél kan is zoveel mogelijk bedrijven en grond onderbrengen in een stichting, die ervoor zorgt dat deze nooit weer verkocht kunnen worden. Dat is dan een provisorische oplossing om binnen de bestaande wetten de gezonde situatie toch zoveel mogelijk te benaderen. Er zijn diverse stichtingen met dat doel. Samen met mijn vrouw heb ik er zelf ook één opgericht: Mensen voor de Aarde. Deze stichting zien wij alleen als een vehikel dat binnen de huidige wetgeving noodzakelijk is, omdat het tijdelijk eigenaarschap in de vorm zoals we die nodig hebben, wettelijk nog niet bestaat en er in de huidige context altijd een eigenaar in financiële zin moet zijn. Mensen voor de Aarde is op dit moment eigendomsdrager voor 4 verschillende projecten: ze bezit 3 ha grond die ze inbrengt in ’t Leeuweriksveld c.v., onze biologisch-dynamische boerderij bij Emmen; 0,5 ha grond met een woonhuis aan de Zandzoom 70 te Emmen; 0,65 ha grond met een woonhuis aan de nieuwe weg 31 te Zwartemeer ; en tenslotte 1,7 ha grond die ze inbrengt in c.v. de Eemstuin, een bd-tuinbouwbedrijf te Uithuizermeeden. Projecten worden gefinancierd met behulp van particuliere leningen en schenkingen en eigen middelen. De stichting verhuurt of verpacht niets; zowel de aangesloten boeren als de bewoners van de woonhuizen zijn tijdelijk eigenaar. Alle aangeslotenen moeten wel grondrente betalen, waarmee de stichting aan haar verplichtingen naar lening-gevers voldoet. Een deel van de grondrente is ‘vrij geld’ en wordt gebruikt om weer nieuwe projecten tefinancieren; zij het aankoop van nieuwe grond, zij het bv. een school. Dit deel zal in de toekomst steeds groter worden. Het bestuur van de stichting wordt gevormd door een vertegenwoordiger van elk aangesloten project, aangevuld met één onafhankelijk bestuurslid.Hoe meer mensen een project beginnen binnen Mensen voor de aarde, en hoe langer we de samenwerking met elkaar volhouden, hoe groter de voordelen voor alle betrokkenen worden.Door stichting Mensen voor de Aarde hopen we zo een bescheiden bijdrage te leveren aan het zichtbaar, ervaarbaar en begrijpelijk maken van het belang van tijdelijk eigenaarschap.

Wouter Kamphuis, b.d. boerderij ’t Leeuweriksveld, stichting Mensen voor de Aarde

* Bijvoorbeeld zijn boeken Kernpunten van het sociale vraagstuk en Wereldeconomie.

terugblik op het voorlezen

Hoe is het geweest gisteravond? Geweest bij mijn voorleessessie over het leven na de dood?

Het was een erg goeie avond, ook al is er maar één toehorende geweest van buiten ons huis. Alle ruimte was er dan ook voor inbreng, vragen en uitwisseling. Maar tegelijkertijd houdt mij de vraag bezig hoe het nou komt dat er zoo weinig interesse is voor een zooo ingrijpend thema? Waarom zijn niet méér mensen geïnteresseerd in het leven na de dood? Velen zijn ziek, soms is nú al duidelijk dat er geen genezing meer zal gaan komen en is het wachten op dat moment. En tóch komt er nauwelijks iemand hierop af om te horen hoe dat er – mogelijk – (ik mag natuurlijk niet pretenderen het te weten, hoewel ik het gevoel wel heb dat te doen) uit zal zien. Is de dood zoo verlammend dan? Zijn mensen daarvoor zoo bang? Apart wel.. Ik zou er álles an doen om me goed voor te bereiden hierop nou het (nog) ken. Maar schijnbaar ben ik hierin uitzonderlijk. Voor Simoon en voor mij is het heel gewoon contact te hebben met overledenen en juist het boek dat ik hierover voorlees maakt duidelijk hoe belangrijk het is voor deze overleden zielen betrokken te blijven bij de wereld van ons, geïncarneerden.
Ik ga gewoon door, volgende maand op zondag 2 februari zal ik het genoemde boek van de zussen Pogacnik weer ter hand nemen en daaruit voorlezen, maar mogelijk pak ik er een ander boek ook voor; een van Steiner die hetzelfde thema behandelt. Ik hoop dat u er ook bij gaat zijn volgende keer.

Deze maand geen lezingen gepland, hoewel ik wel weer bezig ben iemand te zoeken die de sociale driegeleding opnieuw wil komen verduidelijken. Er is nog een filosofische bijeenkomst op vrijdag 31 januari. Het te behandelen thema staat nog open. Wie een leuke inbrengen kan moet dat zeker doen!

Oh ja, nog een voorspoedig jaar willen Simoon en ik jullie allen wensen!

Groet van mijn

Hoe het gisteravond was

Gisteravond hadden we weer een culturele avond. We waren met een gezellige tafel vol, twaalf mensen. Zelf opende ik met een voorval dat me een ruime week eerder overkwam. Ik liep in de tuin toen Jan bij me ‘doorkwam’ . Jan, een succesvolle fruitkweker van rond de 70 heb ik een paar keer gevraagd mijn bessen goed te komen snoeien. Mijn bedoeling was dat van hem te leren. Die bepaalde keer stapte Jan op een moment over van de bessen op de door mijn zorgvuldig gesnoeide appelboom. Ik zag dat vanuit de kas gebeuren en vond daar wat van te moeten zeggen. Dat viel niet goed bij Jan en we hebben elkaar een tijd niet meer gezien. Een half jaar later zocht ik hem weer op en niet heel lang erna overleed hij. Ik denk nog regelmatig terug aan hem en doe dat met dankbaarheid, we hadden vaak goeie gesprekken en hoewel we erg verschillend waren hadden we respect en waardering voor elkaar.
Nu ik in de tuin liep, Jan in gedachten kreeg vroeg ik hem; “ Jan, wat kan ik voor jóu doen?”. En di-réct kreeg ik antwoord; “Janet”. Janet liet hij me voelen/weten moest ik opzoeken/bellen. En dat deed ik daagsterna of misschien wel diezelfde dag. Ik vertelde Janet, Jan’ s schoonzus wat me was overkomen. Dit voorval en een voorval van enkele maanden terug waren voorbeelden van mijn die me enthousiasmeren, gebeurtenissen die ik mensen wil meegeven, ze proberen hierin mee te krijgen dat dood niet dood is. De Geest blijft bestaan, de Mens is niet dood. Alleen zijn fysieke lichaam is dood. Ik wéét dat. Dit gaat veel verder dan overtuigd zijn of geloof. Mijn missie is mensen te bereiken dit idee ruimte te geven.
Simoon voegde haar verhaal toe na mijnes. Zij haalde een phrase aan uit het boek van het leven na de dood dat ik voorlees de eerste zondag van de maand.
Na Simoon vertelde een ander een voorval dat ook zij had mee gemaakt (al in 2009) waarbij ook ditzelfde thema, de dood, nu een bijna-dood ervaring zich had voorgedaan bij een kamergenote in het ziekenhuis. En het thema ‘ verbinding met de Geest’ is ook daarna nog meer genoemd. Maar niet alleen dat kwam ter gehore. Een gedicht over ‘het leven’, een verhaal over midwinter, de heidense goden zijn uitgebreid genoemd. Ook benoemde iemand hoe ontzettend goed wij het hebben in ons land en wilde hierbij haar dankbaarheid voor alles wat we kunnen doen en kopen benadrukken. Weer een ander vertelde over zijn helderziende kleindochter hoe moeilijk het is voor haar de schoolgang te moeten ondergaan. Hij vroeg zich hardop af óf dat haar niet zou schaden wanneer zij het schoolprogramma moet blijven ondergaan.

Verder waren er ook toehorenden, en ook dat is toegestaan op een culturele avond.

Al met al een heel geslaagde avond. Wil ik nog wel effe mijn excuus hierbij meegeven dat het nét niet lekker warm werd. Hiervoor zullen we ons de volgende keer weer meer inzetten gaan.

Laatste mededeling is dat ik zondag 5 januari weer van plan ben te gaan voorlezen om 20 uur. Voel je welkom te komen luisteren.